Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi

Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi bilişsel, davranışsal, duygusal ve gelişimsel alanlarda belirtilerle seyreden psikiyatrik hastalıklarla ilgilenen bir tıp doktorluğu dalıdır. Tıp fakültesi eğitimi sonrasında 4 yıllık uzmanlık eğitimi tamamlanarak Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi uzmanı olunur. Psikiyatrik sorunların önlenmesi, tanısı, altta yatan nedenlerin araştırılması ve tedavisi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi uzmanı tarafından yapılır.

Psikiyatrik hastalıkların ortaya çıkmasında, beyin ve sinir sisteminin gelişimini ve etkin çalışmasını engelleyen biyolojik faktörler (hormonlar ve beyin kimyasındaki dengesizlikler, genetik etkenler), psikososyal etkiler ve çeşitli çevresel unsurlar rol alır.

Psikiyatrik hastalıklar sıkıntı hissi yaratır, çocuğun günlük yaşamını, okul başarısını ve arkadaş ilişkilerini bozarak çocuğun ve çevresinin yaşam kalitesini düşürür. Çocuk ve gençlerin duygusal gelişimini, kimlik oluşturma süreçlerini, sosyal yaşamını ve okul hayatını etkileyerek potansiyellerine ulaşmasının önünde bir engel meydana getirir. Aile içi ilişkileri de olumsuz etkiler, stres ve gerginliğe yol açar. Bu nedenle hangi yaş döneminde olursa olsun psikiyatrik hastalıkların tanı ve tedavisinin gecikmeden yapılması gerekir.

Doğumdan okul başlangıcına kadar olan dönem çocukların en hızlı gelişim gösterdikleri dönemdir. Çocuklar bu dönemde deneyimleri aracılıyla dil, iletişim, hareket, beslenme, tuvalet kontrolü, sosyalleşme- ilişki kurma, eşya kullanma ve çevrelerindeki dünyanın prensiplerine vakıf olma gibi birçok yeni beceri kazanırlar. Okul öncesi dönemde (yaklaşık 5 yaşa kadar) önde gelen sorunlar bilişsel gelişim, dil gelişimi, sosyal iletişim, karşılıklı ilişkiler, öğrenme, öfke, sinirlilik ve davranış sorunları gibi alanlardadır. Göz teması kurmama, karşılıklı iletişimde sorunlar, aile bireyleri ve arkadaşlarla ilgilenmeme, tekrarlı davranışlar ve duyusal sorunlar Otizm’in ilk işaretleri olabilir. Çocuklar bu dönemde renkleri, sayıları öğrenir, ritmik sayma, kalem tutma, basit şekiller çizme ve boyama becerilerini kazanırlar. Dil, bilişsel ve sosyal gelişim ve motor gelişim basamaklarının yakın takibi ile gelişim geriliği erkenden saptanabilir. Çocukların oyun kurma ve sürdürme, hayali ve taklide dayalı oyun becerilerini kazanması beklenir. Bu alanlardaki gelişimsel sapmalara dikkat edilmelidir. Yine bu dönemde korkular ve kaygılar ortaya çıkar. Aşırı hareketlilik, etkinlikleri-oyunları başlatma ve sürdürmede güçlük gibi Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’na ait olabilecek belirtiler görülebilir. Öfke ve hırçınlık çocuğu ve çevresini olumsuz etkileyebilir. Yeme ve beslenme problemleri, uyku düzeni ve tuvalet alışkanlığı ile ilgili sorunların okul öncesi dönemde çözülmesi beklenir. İlkokul çağı, dersler ve arkadaş ilişkileri açısından doğru alışkanlıkların kazanımı için oldukça önemli bir dönemdir. İlkokul döneminde dikkat başlatma ve sürdürmede güçlükler, aşırı hareketlilik, ders dinlememe, sınıfta gezinme, masa başında ödev için oturamama gibi belirtiler DEHB’yi akla getirmelidir. Bu dönem okuma-yazma öğrenmede zorlanma, harf karıştırma, okurken harf atlama, matematik işlemlerde zorluk, kavram öğrenmede zorlanma gibi özgül öğrenme güçlüğü (disleksi, disgrafi vb) belirtilerinin en sık görüldüğü dönemdir. Kaygı ve korkular bu dönemde de görülür. Mutsuzluk, içe kapanma, isteksizlik gibi depresyon belirtilerine dikkat edilmelidir. Arkadaş ilişkilerinde zorluklar, hırçınlık, sinirlilik ve öfke sorunları ortaya çıkabilir.

Ergenlik dönemi yoğun ayrışma ve bireyselleşme arzusunu beraberinde getirir. Aile içi çatışmaların arttığı bir dönemdir. Akran ilişkilerinde zorluklar, dikkat sorunları, ders ve sınav başarısızlığı, sınav kaygısı, depresyon, riskli davranışlar, ekran, oyun ve sosyal medya aşırı kullanımı önde gelen psikiyatrik sorunlardandır. Çocuğun yetişkin hayata geçişte kritik bir dönem olan ergenlikte yaşanan sorunlar sağlıklı gelişimi ve çocuğun sosyal ve akademik başarısını engeller. Problemlerin yetişkinliğe taşınmasına ve kronikleşmesine neden olur. Gelişim dönemlerinde gerekli becerileri edinmiş ve bu becerileri yetişkin hayatına taşıyabilen bireyler baş etme becerisi kazanır, başarılı ve dengeli bir yaşam sürerler. Çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanının amacı çocuk ve gençlerin yetişkin hayata; duygusal, psikolojik, sosyal ve akademik açıdan tam bir bütünlük içinde, sağlıklı bir kimlik- kişilik gelişimi ve sağlam bir ilişki kurma becerisi kazanmış halde ulaşmasını desteklemektir. Bu hedeflere, çocuğun gelişim sürecinde karşılaşabileceği risklerin erken tespit edilip önlenmesiyle ve psikiyatrik hastalıklar ortaya çıkmışsa en hızlı şekilde tanılarının konulup tedavi edilmesi ile ulaşılabilmektedir. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi uzmanı çocuk ve aile ile yapılan görüşmeler, okul ve öğretmenlerden alınan bilgiler, testler ve değerlendirme araçları ile tanıya dönük değerlendirmeyi yapar. Sonrasında tespit edilen sorunun niteliği ve şiddetine göre çözüm için tedavi planlaması yapılır. Tedavide kullanılan yöntemler; aile ve çocuğa dönük psikoeğitim çalışmaları, oyun terapisi, bireysel ve grup psikoterapileri, ilaç tedavileri, aile danışmanlığı ve aile terapisi, özel eğitim, spor ve sanat uygulamalarını içerir. Tedavi etkinliği yakından takip edilir ve tedavi araçları gelişen dinamiklere göre düzenli aralıklarla gözden geçirilir.

Sizler de çocuğunuz ve ailenizle ilgili her türlü soru, düşünce ve psikiyatrik destek ihtiyaçlarınızla ilgili bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Sağlıklı günlerde görüşmek dileğiyle.

Doç. Dr. Fahri Çelebi